Dünya genelinde, nükleer enerji santralleri için standart bir uygulama olan planlı tatbikatlar, personelin ve operasyonel hizmetlerin her türlü senaryoya hazırlığını teyit etmek amacıyla yapılıyor.

Akkuyu NGS sahası ve çevresinde, radyasyonla ilgili herhangi bir acil duruma müdahale etmeye yönelik kapsamlı bir tatbikat gerçekleştirildi. Tatbikat, Türkiye Cumhuriyeti’nin “Radyasyon Acil Durum Yönetimi Kılavuzu”, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal acil durum hazırlık planlarının gerekliliklerine uygun olarak yapıldı.

Tatbikata, Akkuyu NGS’nin operasyonel personelinin yanı sıra, Türkiye Cumhuriyeti Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) birimleri, Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) müfettişleri, Mersin Valisi başkanlığındaki AFAD kriz merkezi, Rosenergoatom Konserni Kriz Merkezi, Dünya Nükleer Operatörler Birliği Moskova Merkezi (WANO MC), Akkuyu NGS’nin tıbbi hizmetleri ve itfaiye ekipleri ile diğer ilgili kurumlar katıldı. Tatbikatın temel amacı, ilgili tüm şirket ve kurumların herhangi bir acil durumda koordineli hareket etmeye hazır olduğunu teyit etmekti.

Tam ölçekli simülatör kullanılarak hazırlanan tatbikat senaryosunda, nükleer santral sahasında farklı seviyelerde acil durum hazırlığı gerektiren birden fazla olayın modellemesi vardı. Senaryo kapsamında radyasyon izleme çalışmaları, nüfusun toplanma ve tahliye merkezlerine sevki, tıbbi ve itfaiye/kurtarma birimlerinin görevlendirilmesi gibi aynı anda gelişen farklı olaylar modellendi.

Sahada, AKKUYU NÜKLEER’in acil durumları önleme ve ortadan kaldırma ile yangın güvenliğini sağlama komisyonunun, kaza yönetim ekibinin, mühendislik ve teknik destek ekibinin, uyarı sistemlerinin, acil müdahale gruplarının hazırlığı ve mobil kriz merkezinin işleyişi kontrol edildi.

Tatbikat sırasında Akkuyu NGS işletmecisi olarak AKKUYU NÜKLEER A.Ş., Rosenergoatom Konserni Kriz Merkezi, AFAD ve NDK arasındaki koordinasyonun, radyasyon durumu verilerinin ve halka yönelik koruyucu önlemler hakkındaki tavsiyelerin hızlı bir şekilde iletilmesine özel önem gösterdi.

Tatbikat ile nükleer santrallerin işletilmesinde temel ilkeler olan her türlü senaryoya hazırlık ve personel güvenliğinin önceliklendirilmesine yönelik uluslararası standartlara uygunluk teyit edildi.

AKKUYU NÜKLEER A.Ş. Genel Müdürü Sergei Butckikh, konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, “Güvenlik bizim için mutlak bir öncelik. Her durumda hızlı ve uyumlu bir şekilde hareket etmeliyiz. Bugünkü tatbikat, santral personeli, yerel hizmetler ve düzenleyici kurumlar gibi acil durum hazırlık sisteminin tüm unsurlarının uluslararası standartlarla belirlenen etkin müdahale ilkelerine uygun şekilde ve tek bir ekip olarak çalıştığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.

Tatbikatın bazı bölümleri Akkuyu NGS sahası dışında gerçekleştirildi. AFAD birimleri ve bölgesel operasyonel hizmetlerin katılımıyla gerçekleşen bölümde, yerel halk ve nükleer santral personeli senaryo gereği tahliye edilerek geçici toplanma noktalarına yerleştirildi. Bu kapsamda ayrıca radyasyon ölçümleri yapılarak tahliye faaliyetlerinin lojistiği ve NGS ile bölgesel acil durum yönetim merkezleri arasındaki iletişim de kontrol edildi.

Reaktör ünitesinin ilk bileşeninin katmanlı üretim kullanılarak üretilmesi, RITM-200 için daha karmaşık bileşenlerin üretimindeki deneyimin tekrarlanmasına olanak tanıyacak

Rosatom Makine Mühendisliği Bölümü Afrikantov Deneysel Makine Mühendisliği Tasarım Bürosu (OKBM) RITM-200 reaktör tesisi için yerli bir 3D yazıcı kullanarak ekipman bileşenleri üretme izni aldı. Katmanlı teknolojiler kullanılarak üretilen ilk bileşen, bir nükleer güç santralindeki pompa ekipmanının bileşeni olan terminal kutusu oldu.

Prototipler, ana malzeme bilimi kuruluşuyla kararlaştırılan program ve test metodolojisine uygun olarak kapsamlı bir çalışma yelpazesinden geçti ve tesisinin bileşenlerinin üretiminde 3D baskı yönteminin kullanılabileceğini doğruladı. Ayrıca, düzenleyici belgeler hazırlanıp onaylandı ve Rusya Gemi Sicil Müdürlüğünden ilk sertifika da alındı. Bu projenin hayata geçirilmesi, katmanlı teknolojileri kullanarak reaktör ekipmanı bileşenlerinin üretiminde deneyim kazanmayı, bu yönde düzenleyici belgeler geliştirmeyi ve RITM-200 için bir 3D yazıcıda daha karmaşık ve güvenilir ürünler üretmeyi mümkün kıldı.

Afrikantov OKBM Baş Teknoloji Sorumlusu Yuri Vytnov konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, “Katmanlı teknolojiler kullanılarak üretilen RITM-200 reaktör tesisinin ilk bileşeni için düzenleyici belgelerin alınması, gelecekte 3D baskı teknolojisinin deniz nükleer güç santralleri için çeşitli ekipmanların yanı sıra diğer tip ve amaçlara yönelik nükleer endüstri ekipmanlarının üretilmesinde kullanılmasını mümkün kılıyor” dedi.

Rosatom Yakıt Bölümü Katkı Maddesi Teknolojileri İş Birimi Müdürü Ilya Kavelashvili ise RITM-200 için bileşen üretiminde katkı maddesi teknolojilerinin kullanılmasının Rus endüstrisinin yüksek teknolojik hazırlığını gösterdiğini belirterek, “3D baskının kullanımı tasarım ve üretim için yeni fırsatlar sunuyor. Optimize edilmiş geometriye ve geliştirilmiş özelliklere sahip parçalar üretmek mümkün. Bu, ekipmanın verimliliğini ve güvenilirliğini artırmanın yanı sıra ağırlığını ve maliyetini de azaltmayı mümkün kılıyor” diye konuştu.

Rus nükleer endüstrisinde reaktör ünitelerinin bileşenleri ilk kez 3D yazıcıda üretildi. Bu teknoloji, öncesinde tezgah ekipmanları, proses takımları ve prototip modeller için parça üretiminde kullanılıyordu. Endüstride katmanlı üretim teknolojilerinin kullanımı, ürünlerin kullanım ömrünü uzatmayı, ekonomik verimliliği artırmayı ve işçilik maliyetlerini düşürmeyi mümkün kılıyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, dünya genelinde hızla ilerleyen elektrifikasyon sürecine dikkat çekerek, Türkiye’nin bu dönüşümü nükleer enerji merkezli ve tüm kaynakları kapsayan bir stratejiyle yöneteceğini söyledi.

Bayraktar, Moskova’da düzenlenen Rusya Enerji Haftası kapsamında “Nükleer Enerji: İklimi Koruyan, Ulusları Buluşturan, İnsanlığa Yön Veren Güç” başlıklı panelde konuştu.

Türkiye’nin elektrik talebinin önümüzdeki 30 yılda üç katına çıkacağını belirten Bayraktar, “Bugün 350 teravatsaat olan yıllık tüketim, 2055’te 1000 teravatsaatin üzerine çıkacak. Bu artışı yönetebilmek için kaynak çeşitliliğine dayalı bir enerji politikası izlememiz gerekiyor.” dedi.

“Tüm kaynakları kapsayan bir enerji politikası geliştiriyoruz. Ancak aynı zamanda bir iklim hedefimiz var. Türkiye, 2053’te karbon nötr bir ekonomi olacak.”

Bayraktar, bu kapsamda yenilenebilir enerji, fosil yakıtlar ve nükleer teknolojilerin dengeli biçimde kullanılacağını belirterek, sürecin piyasa dinamikleriyle uyumlu ve sürdürülebilir biçimde yürütüleceğini vurguladı.

Nükleer enerji stratejinin merkezinde yer alıyor

Bayraktar, nükleer enerjinin Türkiye’nin enerji stratejisinde kilit rol oynadığını belirterek, “Nükleer enerji temiz, sürdürülebilir ve kesintisiz üretim sağlayan bir kaynak. Hedefimiz iddialı; 2050’ye kadar 20 gigavatlık nükleer kurulu güç oluşturmak.” ifadelerini kullandı.

Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS)’ndeki dört reaktörün inşasının sürdüğünü, Karadeniz ve Trakya bölgelerinde sekiz yeni büyük ölçekli reaktör planlandığını belirten Bayraktar, ayrıca en az 5 gigavat küçük modüler reaktör (SMR) kurulumunun hedeflendiğini söyledi.

“Bu yatırımlarla Türkiye, 2050’li yıllarda elektrik ihtiyacının en az yüzde 15’ini nükleer enerjiden karşılayacak. Bu, arz güvenliği ve rekabetçilik açısından kritik bir adım.”

Bayraktar, Rosatom’un Türkiye’nin nükleer hedeflerini desteklediğini, Akkuyu projesindeki yerlileşme oranının yüzde 50’nin üzerine çıktığını ifade etti. “Bu deneyim, Türkiye’nin ikinci ve üçüncü nükleer santrallerini daha hızlı inşa etmesini sağlayacak.” dedi.

Eğitim, teknoloji ve araştırma yatırımları artıyor

Bayraktar, nükleer enerji hedeflerinin hayata geçirilmesi için nitelikli insan kaynağının önemine vurgu yaptı:

“Bu amaçla çok sayıda genç öğrencimizi Rusya’ya gönderdik. Eğitimlerini tamamlayıp Akkuyu’da çalışmaya başladılar. Yüzlerce genç artık Türkiye’nin neden nükleer enerjiye ihtiyaç duyduğunu anlatan birer elçi.”

Bakan, TEKNOFEST kapsamında düzenlenen nükleer teknoloji yarışmalarının, gençlerin bu alandaki ilgisini artırdığını ve insan kaynağı gelişimine katkı sağladığını söyledi.

Ayrıca Rosatom ile yeni bir araştırma reaktörü inşa etme olasılığına değinen Bayraktar, “Araştırma reaktörlerimizi yeniden aktif hale getirmeye oldukça hevesliyiz. Bu işbirliği, teknoloji ve inovasyon açısından ülkemizi ileri taşıyacak.” ifadelerini kullandı.

“Nükleer enerji Türkiye için bir zorunluluk”

Bayraktar, enerji geçişinin ani değişimlerle değil, mantıklı ve dengeli bir süreçle yürütülmesi gerektiğini vurguladı.

“Herkes bol enerji istiyor ama fazla ödemek istemiyor. Bu nedenle teknolojiyi geliştirmeli, elektrik maliyetini düşürmeliyiz. Nükleer enerji üretimi, Türkiye için bir zorunluluktur ve bu hedefe ulaşacağımıza eminiz.”

Bayraktar, yapay zekâ uygulamalarının da nükleer enerji sektöründe dönüştürücü bir rol oynayacağını belirterek, Türkiye’nin gelecekte rekabetçi, güvenli ve sürdürülebilir enerji üretiminde öncü ülkelerden biri olacağını kaydett